სააღდგომო ტრადიციები საქართველოში მსგავსია სხვა ხალხთა ჩვეულებებისა, რომლებიც მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას აღიარებენ. ამასთან, არსებობს გარკვეული განსხვავებები, რომლებიც განსაკუთრებულ არომატს მატებს დღესასწაულს. აღდგომა თანამედროვე საქართველოში აერთიანებს კლასიკურ საეკლესიო რიტუალებსა და ძველ ხალხურ გასართობებს.
ბრწყინვალე აღდგომის დღესასწაული საქართველოში ხდება მთელ მართლმადიდებლურ სამყაროსთან ერთად. ტრადიციულად, დღესასწაული იწყება დიდ პარასკევს და გრძელდება შემდეგი კვირის სამშაბათამდე. საქართველოში ბრწყინვალე კვირის ჩათვლით დღეებს ბრწყინვალე ხუთშაბათიდან ორშაბათამდე აქვს სახალხო დღესასწაულების სტატუსი და არის დასვენების დღეები.
საეკლესიო აღდგომის დღესასწაული საქართველოში
ქრისტეს აღდგომის დღესასწაული (ქართული ახდგომა) საქართველოში განსაკუთრებული საზეიმოდ აღინიშნება. ვნების კვირეული (აღდგომის კვირა) გამოყოფილია ლოცვებისა და მარხვისთვის; ამ დღეებში მორწმუნე ქრისტიანები დაესწრებიან საეკლესიო წესრიგს. დიდი ხუთშაბათის წინა დღეს, ქვეყნის ზოგიერთ რეგიონში, კვლავ ტარდება უძველესი რიტუალი "ცეცხლით გაწმენდა". ოთხშაბათს, გვიან ღამით, ცეცხლი ანთებულია და ცეცხლზე გადახტა, რითაც "იწმინდება" წლის განმავლობაში დაგროვილი ცოდვებისგან. წინაქრისტიანულ ხანაში წარმოშობილი ტრადიცია ჰარმონიულად ერწყმოდა მართლმადიდებლობას და ამაღლებულ მნიშვნელობას იძენდა.
საქართველოში დიდი პარასკევი წლის ყველაზე სამწუხარო დღედ ითვლება. მთელი დღის განმავლობაში ქრისტიანები თავს იკავებენ საკვებისა და ნებისმიერი საქმისგან, მთელ თავისუფალ დროს ეკლესიებში ატარებენ. წმინდა სამოსელის დაკრძალვის დასრულების შემდეგ მრევლი იწყებს სადღესასწაულო სამზადისს: ისინი ხატავენ კვერცხებს და აცხობენ სააღდგომო ხაჭოს.
დიდი შაბათს, დილით ადრე, სამოსელი გარშემორტყმულია ეკლესიის გარშემო, რის შემდეგაც იგი ტაძრის ცენტრში დგება. ამ დღეს მკაცრი მარხვა აღინიშნება. პასექის ღვთისმსახურების საიდუმლოებასთან დაკავშირებით ადამიანები თავს იკავებენ ნებისმიერი საკვების მიღებისგან საღამოს ექვსი საათის შემდეგ. დიდი შაბათის ღამეს, შუაღამის შემდეგ, მრევლი ერთმანეთს ულოცავს ქრისტეს კვირის ბრწყინვალე დღესასწაულს. აღდგომის შემდეგ მეორე დღეს მორწმუნეები ახსენებენ თავიანთ გარდაცვლილ ნათესავებს და სტუმრობენ მათ საფლავებს.
აღდგომის დღესასწაულის ტრადიციები საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში
საქართველოს მთიან რეგიონებში აღდგომა განსაკუთრებული წესით აღინიშნება. ბევრ დასახლებას აქვს საკუთარი ტრადიციები. მაგალითად, სოფელ სნოში - სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია მეორის სამშობლოში - ამ დღეს ადგილობრივი ბიჭები მონაწილეობდნენ მშვილდოსნობის შეჯიბრებში. სამიზნეებად იყენებდნენ ფერად კვერცხებს.
დასავლეთ საქართველოს სოფელ შუხუთის მოსახლეობა კვლავ თამაშობს ლელო ბურტის, ძველ ბურთის თამაშს. შეჯიბრი რაგბის მოგონებებს მოგვაგონებს: მოთამაშეს უფლება აქვს ბურთის მიკუთვნება ნებისმიერი ფორმით. ბურთს ამზადებენ თავად მაცხოვრებლები, მისი წონა დაახლოებით 16 კგ. გამარჯვებული არის გუნდი, რომელიც გადაკვეთს მდინარეს ბურთით და დატოვებს მას მეორე მხარეს. გამარჯვებულები ბურთს სასაფლაოზე იღებენ თავიანთი გარდაცვლილი წინაპრების პატივისცემის ნიშნად.
სამხრეთ საქართველოში, ეკლესიაში ღამისთევის შემდეგ, მრევლი სახლებში მიდის, დილით კი ქალები აცხობენ სააღდგომო პურს ტანდურ ღუმელში, რომელიც ამ დღეს სადღესასწაულო სუფრის მთავარი კერძია. მამაკაცი კი ხორცის გრილზეა დაკავებული. როგორც წესი, ღორის ხორცს განსაკუთრებით სადღესასწაულოდ იყენებენ. სადღესასწაულო სუფრაზე, პურთან და შემწვარი ხორცთან ერთად, ყოველთვის ადგილობრივი ღვინო და ყველია.
კახეთს (ისტორიული რეგიონი აღმოსავლეთ საქართველოში) აქვს საკუთარი დიდებული ტრადიციები. მაგალითად, დიდი პარასკევი აქ არის ერთადერთი დღე, როდესაც მკაცრად იკრძალება ღვინის სმა. ქვეყნის აღმოსავლეთში აღდგომის დღესასწაული ფართოდ და მხიარულად აღინიშნება: მთელი სადღესასწაულო კვირის განმავლობაში, მორწმუნეები სტუმრობენ ერთმანეთს, აწყობენ დღესასწაულებს სიმღერებით და გასართობებით. სუფრაზე მთავარი კერძია შემწვარი ცხვარი.
